Oud-Utrecht,
Het Utrechts Archief,
Universiteit Utrecht,
Gemeente Utrecht,
Bibliotheek Utrecht Neude,
DOMunder
1 Museum Catharijneconvent - Het geloofsgezicht van Utrecht
Het hele museum is geopend tussen 20.00 en 00.00 uur.
Ingang: Lange Nieuwstraat 38
Tentoonstelling: Paus Adrianus. Wereldleider uit Utrecht.
Wist u dat Nederland een paus uit Utrecht heeft gekend? In 2022 is het 500 jaar geleden dat geheel onverwacht Adrianus naar Rome vertrok als de uitverkoren paus. Een uitgelezen moment om in een speciale presentatie aandacht te geven aan deze historische gebeurtenis.
Doorlopend 20.00 - 23.30
Lezing Christiaan Veldman
Conservator Christiaan Veldman neemt u mee in het proces van de totstandkoming van deze unieke presentatie. Welke keuzes maakte hij om Adrianus VI het podium te geven dat hij verdient?
20.30 - 21.00 / 21.30 - 22.00 / 22.30 - 23.00 Auditorium
Tentoonstelling: Gospel. Muzikale reis van kracht en hoop.
Dompel je onder in de geschiedenis én actuele betekenis van een van de invloedrijkste muziekstromingen sinds haar ontstaan in het slavernijverleden. Een reis langs het onderbelichte verhaal van een muziekgenre en lifestyle. Met artiesten zoals Mahalia Jackson en Aretha Franklin, maar ook met Martin Luther King, Elvis Presley en Kanye West. Gospel leeft! En niemand leeft gospel zoals de geweldige zangeres én co-curator Shirma Rouse.
Doorlopend 20.00-23.30
Oud-Uterechse Geschiedenis Quiz met Koos Marsman
Voor een echt Utrechts tintje daagt Koos Marsman iedereen uit om mee te doen met een Oud-Uterechtse Pubquiz in het café van het Catharijneconvent. Doe mee, test je kennis, en je leert nog wat bij ook!
22.30 – 23.15 Restaurant
Café
Tijdens de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis is ons Café geopend voor een heerlijk hapje en drankje.
2 Het Utrechts Archief – De vele gezichten van Utrecht
Tentoonstellingen
In de tentoonstelling ‘Gekomen om te blijven’ ontdek je het verhaal van 900 Utrechters. Waarom kwamen ze naar Utrecht? En waarom bleven ze?
Ook de vaste tentoonstellingen ‘Utrecht begint hier’ en ‘Water! Vriend of vijand?’ zijn te bezoeken.
Doorlopend 20.00-23.30
Lezing Bettina van Santen
Bettina van Santen, architectuurhistoricus, vertelt een aantal verhalen uit het boek Gekomen om te blijven. In 2022 vieren we dat Utrecht 900 jaar stadsrechten heeft. Ontdek wat de afgelopen 900 jaar met ons leven van nu te maken hebben. Gelijk na de lezing kun je aansluiten bij Stadswandeling 900 jaar nieuwkomers.
20.30 – 21.00 Auditorium
Utrechts schrijfcafé. Schrijf jouw eigen geschiedenis!
Carolien Arnold en Merel Schrijvers legden de persoonlijke verhalen van 900 unieke Utrechters vast in hun project 'Gekomen om te blijven'.
Wil je jouw eigen verhaal ook vastleggen? Voor het familiearchief, of voor het nageslacht? Kom dan naar het schrijfcafé en leer op een inspirerende manier hoe je jouw eigen Utrechtse geschiedenis beschrijft.
21.00 – 22.00 Auditorium
Lezing Kaj van Vliet
Kaj van Vliet, rijks- en gemeentearchivaris, vertelt een aantal verhalen uit het boek Gekomen om te blijven. In 2022 vieren we dat Utrecht 900 jaar stadsrechten heeft. Ontdek wat de afgelopen 900 jaar met ons leven van nu te maken hebben. Gelijk na de lezing kun je aansluiten bij Stadswandeling 900 jaar nieuwkomers.
22.15 – 22.45 Auditorium
Stadsgezichtentour met Gilde Utrecht
Rondleiders van het Gilde wandelen met groepjes door donker Utrecht en vertellen in drie kwartier over de vele gezichten van de Utrechtse binnenstad. De tours eindigen met een tijdreis in Paleis Lofen en een zaklamptour in de Domkerk of met flitslezingen in het Academiegebouw en een zaklamptour in de Domkerk.
Start en einde Stadsgezichtentour op plein voor Het Utrechts Archief:
20.00 / 20.15 / 20.30 / 20.45 / 21.00 / 21.15 – duurt ca. 1.15u
Stadswandeling 900 jaar nieuwkomers met Arjan den Boer
Voor het boek 'Gekomen om te blijven: 900 jaar Utrecht' deed publicist en rondleider Arjan den Boer de beeldredactie en stelde korte biografieën samen van allerlei nieuwkomers in Utrecht: wetenschappers, soldaten, vluchtelingen, arbeiders… Deze wandeling door de binnenstad voert langs sporen van Lombarden, Hongaarse studenten, Duitse winkeliers en een Angolese zilversmid. Ook laat Arjan den Boer zien waar de eerste Italiaanse ijssalon en het eerste Chinese restaurant waren.
Start Stadswandeling op plein voor Het Utrechts Archief:
21.00 / 22.45 – duurt ca. 1.00u
3 Domkerk- Het iconische stadsgezicht
Met je zaklamp de Domkerk verkennen
Dit jaar is de Domkerk niet alleen onderdeel van de Stads(gezichten)tour, maar kan elke deelnemer aan de 'Nacht' even binnen lopen tussen 20-23 uur. De kerk is donker deze avond, op een enkele kaars na. Neem dus een zaklamp mee en ontdek wat overdag verborgen blijft.
Het DomCafé gaat open en schenkt koffie, thee, bier, fris en wijn. Dus strijk even neer op deze bijzondere plek met zicht op de Pandhof, voordat je weer verder trekt in de Nacht.
De Dom-rondleider neemt bezoekers mee naar de gezichtsbepalende periode 1672-1674: van Rampjaar tot storm. In die jaren veranderde dit deel van het 'Gezicht van Utrecht' voortdurend van karakter en uiterlijk.
Doorlopend 20.00 - 23.00 (ingang hoofdingang Domkerk)
Muziek met SOLO
Met het nummer "Come Back To Me" was SOLO in 2006 het muzikale gezicht van Utrecht. Na een lang verblijf in Berlijn keert het duo Simon Gitsels (piano) en Michiel Flamman (zang en gitaar) nu terug naar de Domstad.
Solo streeft naar perfecte popsongs en fluisterliedjes, met invloeden van Satie en Nick Drake.
Songsmid Flamman zingt donkere teksten naar het licht, en weer terug.
In de bijzondere setting van een donkere Domkerk viert SOLO, gewapend met bekend én nieuw te verschijnen materiaal, hun comeback.
22.30-23.00 uur
4 DOMunder – Het ondergrondse gezicht
Neem een kijkje in de opgraving onder het Domplein.
Dompel je onder in de 2000 jaar geschiedenis van het Domplein, Utrecht en Nederland. Van de Romeinen, de roemrijke middeleeuwen tot aan de storm van 1674.
Doorlopend 20.00 - 23.30
5 Stadhuis - Het bestuursgezicht
Voorlezen uit kinderboek ‘De spoken van het Stadhuis en andere Utrechtse verhalen’ door schrijver Marco Kunst.
19.30 – 20.00 Stadhuis (ingang Korte Minrebroederstraat)
Aorta Lezing Go Bruens
Het stadhuis aan de Oudegracht is in de loop van eeuwen getransformeerd van een aantal losse middeleeuwse huizen tot het bestuurlijk centrum van de gemeente Utrecht. Daarnaast is het een representatief gebouw waarin alle burgers van de stad zich thuis moeten kunnen voelen. Restanten van de geschiedenis zijn in de architectuur zichtbaar gebleven en worden gekoesterd in het pand. Go Bruens, architectuurhistoricus bij Architectuurcentrum Aorta, legt de focus op het heden en de verbouwing van Enric Mirailles en Benedetta Tagliabue, waarbij de verbinding wordt gelegd tussen het oud en het nieuw.
20.15 – 20.45 Stadhuis (ingang Korte Minrebroederstraat)
Het Utrechtse stadhuis, lezing René de Kam
Al eeuwenlang speelt het stadhuis een centrale rol in Utrecht. Dat begon al in 1343 toen de schepenen of rechters werden gevestigd in huis Hasenberg. In het er schuin tegenover gelegen Schoonhuis zat de raad. In de politiek onrustige late middeleeuwen, toen verschillende groepen stedelingen om de macht streden, vonden er regelmatig machtsgrepen plaats. Daarbij gold: wie De Plaets (Stadhuisbrug) in handen had, was verzekerd van de macht in de stad. De machtsovername van Karel V in 1528 luidde echter een nieuwe periode in. Raad en schepenen kwamen in een gebouw te zitten en de nieuwe renaissancegevel stond voor een meer centraal geleide overheid. Vijfhonderd jaar later heeft het stadhuis menig gedaanteverwisselingen ondergaan, maar is nog steeds het centrum van bestuur. Conservator Stadsgeschiedenis René de Kam laat in deze lezing zien welke invloed de veranderende tijden hebben gehad op het Utrechtse stadhuis.
21.15 – 21.45 Stadhuis (ingang Korte Minrebroederstraat)
Lezing Nelleke Tanis over Cholera in Utrecht
Utrecht werd in de 19e eeuw meerdere malen getroffen door hevige cholera-uitbraken. In een tijd waarin de nationale overheid slechts een kleine rol speelde, waren het Utrechtse stadsbestuur en gewone burgers grotendeels verantwoordelijk voor het beheersen van de epidemieën. Hoe gingen Utrechters om met de ziekte? Met een pandemie vers in ons geheugen is het verhaal van Utrecht en de cholera zowel vreemd als vertrouwd.
22.15-22.45 uur Stadhuis (ingang Korte Minrebroederstraat)
Historische Vereniging Oud-Utrecht presenteert in de hal van het stadhuis de verkiezing van de belangrijkste historische persoon van Utrecht. Hier kun je stemmen. Dit is ook de plek waar je terecht kunt voor meer informatie over Oud-Utrecht en waar je met een mooie aanbieding kunt inschrijven als lid.
6 Bieb Neude - Het historische gezicht
Lezing Beatrice de Graaf
Professor Beatrice de Graaf (Universiteit Utrecht) vertelt over ‘Crisis!’ ,haar essay voor de Maand van de Geschiedenis over Wat een ramp! Zij legt daarbij de link met de Utrechtse stadsgeschiedenis.
Van de Oekraïne-oorlog en de pandemie tot onze eigen woon- en stikstofcrisis, de grote uitdagingen van onze tijd maken ons onzeker en verlammen politici. Maar hoe deden we dit vroeger? Toen waren er ook epidemieën, vluchtelingencrises en natuurrampen, maar dan zonder vaccins, veiligheidsregio’s of deltawerken.
In dit theatercollege laat Beatrice de Graaf zien hoe eerdere samenlevingen grote problemen overwonnen. Juist in tijden waarin alles redeloos, radeloos en reddeloos lijkt, ontstaan nieuwe ideeën en baanbrekende innovaties. Waarmee kwamen we de cholerapandemie te boven? Hoe konden uitzichtloze oorlogen leiden tot lange perioden van vrede? En waarom zijn we door eerdere overstromingen nu beter beschermd?
20.15 – 20.45 Bibliotheek Neude - het Theater (via hoofdingang Neude)
Interactieve Tolerantie Carrousel
Tijdens de Tolerantie Carrousel voorstelling brengen Utrechtse acteurs drie historische personen tot leven uit 'Gekomen om te blijven'. Zij dagen bezoekers uit om samen na te denken over 3 democratische kernwaarden: vrijheid van godsdienst, vrijheid van seksualiteit en vrijheid van migratie
Op de schermen komen achtereenvolgens drie historische figuren aan het woord:
- Maria Ruysch, een non die vanwege de ‘Opstand van de Geuzen’ naar Utrecht vluchtte (thema godsdienstvrijheid);
- Abraham Aboab, een migrant die in Maarssen terecht kwam als een van de weinige Portugese Joden (thema migratie);
- Een achttiende-eeuwse Utrechtse condoomverkoopster. Ze vertelt het verhaal van een preutse stad waar niet altijd ruimte was voor seksuele vrijheid (thema seksuele vrijheid).
21.00 – 22.00 Bibliotheek Neude - het Theater (via hoofdingang Neude)
7 Paleis Lofen (via Stadsgezichtentour)
Neem een kijkje in het verdwenen Paleis, de plek waar Utrecht stad is geworden.
Paleis Lofen neemt je mee naar het Utrecht van de 12e eeuw. Op 2 juni 1122 geeft keizer Hendrik V de Utrechters stadsrechten in zijn paleis, dat in de volksmond 'Lofen' wordt genoemd. Een brand verwoest Paleis Lofen in 1253, maar de resten zijn nog steeds te vinden in de kelders onder de gebouwen tussen het Domplein en de Vismarkt.
8 Academiegebouw flitspresentaties (via Stadgezichtentour)
Flitspresentatie Unie van Utrecht
Eind januari 1579 kwam in Utrecht een verdrag tot stand waarbij de Nederlandse gewesten die tegen Spanje in opstand waren gekomen, de handen ineen sloegen: de Unie van Utrecht. Plaats van handeling was de zaal die nu fungeert als de Aula van de Universiteit Utrecht. Dit verdrag kwam niet zonder slag of stoot tot stand en er gingen maanden van onderhandelen aan vooraf. En het resultaat was zeker niet wat sommigen ervan hadden gehoopt. Willem van Oranje was zelfs zwaar teleurgesteld. Niettemin legde dit verdrag de basis voor wat later zou uitgroeien tot de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en heeft de Unie tot 1795 als een soort Grondwet voor deze Republiek gefunctioneerd. In vijf minuten vertelt rijksarchivaris Kaj van Vliet u alles over het hoe en waarom van deze Unie van Utrecht, die nu een eigen venster krijgt in de Canon van de stad Utrecht - Canon van Nederland.
Door: Utrechts Archief – Kaj van Vliet
Flitspresentatie Industriële stadsgezichten aan de grens
Een flitspresentatie brengt u naar de randen van de stad tot 1970. Met twintig gekozen stadsgezichten lijkt Utrecht omgeven met bedrijven en industrie. Bert Poortman van Utrechtse Stichting voor Industrieel Erfgoed USINE neemt u mee naar de tijd van bedrijvig Utrecht en hoe dit steeds de contouren van de stad wist te vormen. Bepaalden bedrijven de grenzen en wat voor gevolgen had dit voor de huisvesting in de stad?
Door: USINE – Bert Poortman
Flitspresentatie Littekens in het landschap
Landschap Erfgoed Utrecht zet zich in voor het culturele erfgoed en landschap in de provincie Utrecht, die voor een belangrijk deel het gezicht van Utrecht bepalen. Dat doen we door Klompenpaden uit te zetten, verhalen te vertellen op UtrechtAltijd, vrijwilligers te ondersteunen, musea en boeren te helpen, onderwijsprogramma’s te ontwikkelen en nog heel veel meer. Op de Nacht neemt Landschap Erfgoed Utrecht je mee naar de Nieuwe Hollandse Waterlinie, als militair erfgoed zeer bepalend voor het gezicht van de provincie en de stad. We laten je zien hoe wij landschapselementen en littekens van oorlogen in kaart brengen én hoe jij daaraan mee kunt doen!
Door: Landschap Erfgoed Utrecht – Daniëlle Schalkwijk
In het najaar heeft het Volksbuurtmuseum een tijdelijke tentoonstelling over de Sterrenwijk. Een kleine maar zeker niet onbekende wijk van Utrecht. In deze flitslezing nemen wij u aan de hand van een aantal foto’s mee vanaf de bouw, via de renovatie naar de huidige wijk. Zo geven wij een beeld van de groei van een nieuwbouwwijk tot een bekende volksbuurt. Een wijk van ons kent ons en we helpen elkaar als het nodig is.
Door: Volksbuurtmuseum -
Flitspresentatie Een ander gezicht van Utrecht
Als verhalenplatform vertelt UtrechtAltijd de geschiedenis van de provincie Utrecht. Via beeld, tekst en geluid laten wij zien hoe Utrecht is gevormd, hoe het nu is en ook hoe het had kunnen zijn. Het gezicht van Utrecht is namelijk ontzettend veelzijdig en van veel afhankelijk. Zo is het erfgoedverleden van Utrecht een gevolg van mensen die keuzes hebben gemaakt. Aan de hand van 3 prikkelende voorbeelden bekijken we: hoe had Utrecht eruit gezien als die keuzes anders waren uitgevallen? Het aangezicht van Utrecht in haar veelzijdigheid wordt bepaald door de bewoners. Zij maken het veelzijdige Utrechtse verhaal. En jij dus ook!
Door: UtrechtAltijd – Pim Sierink
Flitspresentatie Het Refectiehuis – Twee gezichten in Utrecht
Het Refectiehuis, op de hoek van de Nieuwegracht en de Agnietenstraat, is een markant 371 jaar oud pand dat van binnen en van buiten grotendeels in originele staat is. Het Refectiehuis biedt zowel een historisch stadsgezicht als een historisch menselijk gezicht: dat van haar stichter Maria van Pallaes (1587–1664). Deze patriciër had in 1649 geen erfgenamen meer en besloot het geld te besteden aan armenzorg.
Ze kocht een stuk land aan de Agnietenstraat en liet daarop de cameren met een refectiehuis bouwen voor onbetaalde bewoning en een warme maaltijd voor arme mensen die geen andere inkomsten hadden.
Bouwhistoricus Lotte Zaaijer neemt u mee in de geschiedenis van dit pand.
Door: Het Utrechts Monumentenfonds -